📝 નવીન સત્ર 2025-26 દરમિયાન શાળાઓમાં વિતરણ થનાર શિક્ષણ સાહિત્ય અંગે વિગતવાર માહિતી
દરેક શિક્ષકે ખાસ વાંચવાનું જરૂરી છે…
ગુજરાત રાજ્યમાં દર વર્ષે શૈક્ષણિક સત્ર શરૂ થતાની સાથે જ વિદ્યાર્થીઓને નિઃશુલ્ક પાઠ્યપુસ્તકો અને પૂરક સાહિત્ય વિતરણ કરવામાં આવે છે. શિક્ષણ વિભાગ અને ગુજરાત રાજ્ય પાઠ્યપુસ્તક મંડળ (GCERT) દ્વારા દરેક ધોરણ મુજબ કઈ સામગ્રી વિતરણ થશે તેનો સમયસર પરિપત્ર જાહેર કરવામાં આવે છે.
વર્ષ 2025-26 માટેનો શૈક્ષણિક કૅલેન્ડર અને વિતરણ આયોજન તૈયાર થઈ ચૂક્યું છે. ચાલો જાણીએ કે કયા ધોરણમાં કઈ પ્રકારના પુસ્તકો/સાહિત્યનું વિતરણ થવાનું છે.
📘 વિતરણ માટેનું શિક્ષણ સાહિત્ય
શિક્ષકો અને વિદ્યાર્થીઓ સુધી પહોંચાડવામાં આવતું સાહિત્ય સામાન્ય રીતે નીચે મુજબ હોય છે:
- પાઠ્યપુસ્તકો (Textbooks)
- પૂરક વાંચન સાહિત્ય (Supplementary Readers)
- પ્રશ્નાવલીઓ અને વર્કબૂક્સ (Workbooks/Question Banks)
- પ્રોજેક્ટ અને પ્રવૃતિપત્રક (Activity Books)
- વિશેષ પાઠ્યપુસ્તકો (Bridge Course, Remedial Books)
- ઘટકોના આધારે વિષયાનુસાર સાહિત્ય (Subject Enrichment)
- ગુજરાતી કથા-કાવ્ય આધારિત પુસ્તકlets (Bal Varta, Bal Geet)
📋 ધોરણવાર વિતરણ યોજનાનો ખાકો
| ધોરણ | વિષય | વિતરણ થનાર સામગ્રી |
|---|---|---|
| 1 થી 2 | ગુજરાતી, ગણિત, પર્યાવરણ | પાઠ્યપુસ્તકો, પ્રવૃત્તિપત્રક |
| 3 થી 5 | ગુજરાતી, અંગ્રેજી, ગણિત, પર્યાવરણ | પાઠ્યપુસ્તકો, વર્કબુક, પૂરક વાંચન |
| 6 થી 8 | ગુજરાતી, અંગ્રેજી, હિન્દી, ગણિત, વિજ્ઞાન, સમાજવિજ્ઞાન | પાઠ્યપુસ્તકો, પ્રશ્નાવલી, પ્રોજેક્ટ પત્રક |
| 9 થી 10 | તમામ બોર્ડ વિષયો | મુખ્ય પાઠ્યપુસ્તક, સેમેસ્ટર પુસ્તિકા, પ્રશ્ન બેંક |
| 11-12 (Science/Commerce/Arts) | વિષયાનુસાર | મુખ્ય પુસ્તકો, બોર્ડ માર્ગદર્શિકા |
📦 કયા પ્રકારની સામગ્રી ક્યાં મોકલાશે?
શિક્ષણ વિભાગના પરિપત્ર અનુસાર, નીચે મુજબ વિતરણ પ્રક્રિયા અમલમાં મુકવામાં આવશે:
- મેળવા અને વિતરણ કેન્દ્ર (DMS) દ્વારા સામગ્રી સ્કૂલ સુધી મોકલાશે.
- શાળાના માઠી શિક્ષકે વિતરણના રજિસ્ટર/રસીદ પર હસ્તાક્ષર કરીને સ્વીકાર કરવો પડશે.
- તમામ પુસ્તકોના પેકેટ પર ધોરણ અને વિષય સ્પષ્ટ લખવામાં આવશે.
- પ્રાથમિક શાળાઓમાં ખાસ કરીને ગુજરાતી માધ્યમ માટે પ્રથમ આગવી સૂચના મુજબ Bridge Course પુસ્તકો પણ મોકલાશે.
🎯 વિશેષ સૂચનાઓ
- વિતરણ પહેલા જ સ્કૂલના તમામ શિક્ષકે વિતરણ લિસ્ટ અને વર્ગવાર વિદ્યાર્થીઓની યાદી તૈયાર રાખવી.
- કોઈ પણ વિદ્યાર્થી વિના પુસ્તકો ન રહે તે માટે અનામત નકલો રાખવી.
- નવા દાખલાની સ્થિતિમાં વધારાના પુસ્તકો માગવા માટે સ્થાનિક BRC/CRC સંપર્ક કરવો.
- વિતરણ પછી વિદ્યાર્થી પાસેથી રસીદ/સ્વીકાર ફોર્મ લેવું.
📖 વિદ્યાર્થીઓ માટે ઉપયોગી વિશેષ સામગ્રી
વર્ષ 2025-26 માટે GCERT દ્વારા તૈયાર કરેલ નવી આવૃત્તિમાં કેટલીક નવી ઉમેરાઓ પણ જોવા મળી રહી છે:
- પ્રથમથી પાંછમા ધોરણ માટે અનુકૂળ તસવીરો સાથે Activity-Based books.
- છઠ્ઠા ધોરણથી ગણિત અને વિજ્ઞાન માટે QR કોડ સાથે વર્ચ્યુઅલ સહાયક સામગ્રી.
- Remedial Education માટે “શિક્ષક મૈત્રી પુસ્તક”.
- વિદ્યાર્થીઓની ભાષાકીય કુશળતા માટે વાચનપથ અને વાર્તા સામગ્રી.
🛠️ શિક્ષકો માટેની જવાબદારી
વિતરણની કામગીરીમાં શિક્ષકનું મહત્ત્વનું દાયિત્વ છે:
- વિતરણ સમયસર પુરૂં થાય અને રેકોર્ડ અપટુડેટ રાખવો.
- વિદ્યાર્થીઓમાં રસ જાગે એ રીતે પુસ્તકનું પ્રવર્તન કરવું.
- વાંચન આંદોલન, પુસ્તિકા મૈત્રી કક્ષાઓનું આયોજન કરવું.
- શાળામાં પુસ્તક વિતરણ દિવસ (Book Day)નું આયોજન કરી માતા-પિતા પણ જોડાવા પ્રોત્સાહિત કરવું.
💡 ટૂંકમાં મુખ્ય મુદ્દાઓ
- શૈક્ષણિક વર્ષ 2025-26 માટે પાઠ્યપુસ્તકો અને પૂરક સાહિત્યનું આયોજન તૈયાર છે.
- ધોરણ 1 થી 12 સુધી દરેક માટે અલગ અલગ પુસ્તકો અને સપોર્ટિવ સામગ્રી વિતરણ થશે.
- શિક્ષકોએ આ વિતરણ વ્યવસ્થાને યોગ્ય રીતે નિયંત્રિત કરવાની જવાબદારી નિભાવવી.
- દરેક વિદ્યાર્થી સુધી સમયસર સામગ્રી પહોંચે એની ખાતરી કરવાની ફરજ છે.
📌 અંતિમ નોંધ
વિદ્યાર્થીના શિક્ષણ જીવનમાં પાઠ્યપુસ્તકો પહેલું અને સૌથી મહત્વપૂર્ણ સાધન છે. સરકાર દ્વારા નિઃશુલ્ક વિતરણ થતું હોવા છતાં તેની ગુણવત્તાવાળું ઉપયોગ શિક્ષકના હાથમાં છે. નવાં સત્રમાં સાચા અર્થમાં ‘શિક્ષણ’નો પ્રકાશ દરેક બાળક સુધી પહોંચે એ માટે આ પરિપત્ર અને વ્યવસ્થા અત્યંત જરૂરી છે.
દરેક શિક્ષકે આ માહિતીનો અભ્યાસ કરીને પોતાની શાળામાં તૈયારીઓ સંપૂર્ણ કરવા જોઈએ.